Ταξιδιωτικό
> Γράφει ο Βασίλης Οικονόμου
Δυτικά Τζουμέρκα | Συρράκο – Καλαρρύτες
Στην ζωή μας αναζητούμε αφορμές για να εκφραστούμε, να δημιουργήσουμε, να επισκεφτούμε έναν τόπο. Μια τέτοια «αφορμή» άδραξα και εγώ για να περιπλανηθώ ένα διήμερο στους ορεινούς όγκους της Δυτικής Ελλάδας και να καταλήξω στα Δυτικά Τζουμέρκα.
Περνώντας την γέφυρα του Ρίο, νοιώθεις πως ταξιδεύεις σε έναν άλλο τόπο. Το πράσινο του τοπίου στα βουνά, εναλλάσσεται συνεχώς με το γαλάζιο που συναντάς ανεβαίνοντας προς την Άρτα, από το Αιτωλικό, τις λίμνες Οζερός και Αμβρακία και μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο.
Μετά το γεφύρι της Άρτας, έστριψα δεξιά για να πάρω τον φιδίσιο δρόμο που οδηγούσε στα Δυτικά Τζουμέρκα. Προορισμός μου τα χωριά Συρράκο και Καλαρρύτες και τόπος διαμονής ένα ενδιάμεσο χωριό, το Προσήλιο.
Αφήνοντας πίσω μου την Άρτα, λίγο πιο πάνω σταμάτησα για να απολαύσω το νερό που εγκλωβίζονταν στα δεξιά μου και κάλυπτε κάθε πτυχή στα βουνά παράλληλα με τον δρόμο και σε έκταση όσο έφτανε το μάτι σου. Τόσο απλώνονταν η τεχνητή λίμνη του Πουρναρίου.
Συνέχισα να ανεβαίνω υψόμετρο. Ροδαυγή, Μονολίθι, Άγναντα, Πράμαντα.
Κάπου ανάμεσα συνάντησα και την ταμπέλα για το γεφύρι της Πλάκας, αλλά μετά την πρόσφατη κατάρρευση του, δεν μου έκανε καρδιά να το δω. Προτίμησα να το έχω στο μυαλό μου έτσι όπως ορθώνονταν αγέρωχο στο πέρασμα των χρόνων.
Πριν το χωριό Πράμαντα υπάρχει ένα σπήλαιο που προσωπικά δεν γνώριζα την ύπαρξη του. Το σπήλαιο της Ανεμότρυπας όπου είναι επισκέψιμο κατά τα 4/5 περίπου. Δυστυχώς δεν ήταν καν… επισκέψιμο την ώρα που περνούσα.
Ο δρόμος είχε αρχίσει να γίνεται όλο και πιο στενός. Το οδόστρωμα όλο και πιο… βομβαρδισμένο. Μπήκα στην περιοχή των Τζουμέρκων. Τα περισσότερα υδάτινα περάσματα που συναντούσα ήταν σιδερογέφυρες. Φτιαγμένες να περνάει μόνο ένα όχημα. Σε μερικά έβλεπες μέσα από το πέρασμα του χρόνου, τους τρόπους που επιχειρούσαν οι κάτοικοι να διασχίσουν τα ποτάμια. Άλλοτε με ιμάντες και μέσα σε καλάθι, άλλοτε με πετρόχτιστες γέφυρες και πιο μετά φτιάχνοντας σιδερογέφυρες.. Αλλά κι αυτές δεκαετίες πίσω… κι όμως αντέχουν…
Μετά από 2 ώρες που έφυγα από την Άρτα, έφτασα στον προορισμό μου όπου θα κατέλυα, το Προσήλιο.
Μια ολοκαίνουργια ξενοδοχειακή μονάδα, που ‘χει πάρει το όνομά της από το ομώνυμο όρος, με όλες τις ανέσεις στην μέση του πουθενά… ή μάλλον ακριβώς ανάμεσα στα δύο χωριά που ήθελα να επισκεφτώ. Οι ιδιοκτήτες με υποδέχθηκαν και με έκαναν να νοιώσω πως είμαι φιλοξενούμενος στο… σπίτι τους. Η επιλογή μου ήταν απόλυτα επιτυχημένη.
Άφησα τα πράγματα μου και ξεκίνησα πρώτα για το χωριό Συρράκο.
Ίσως να μην είναι τόσο γνωστό αλλά το Συρράκο όπως και οι Καλαρρύτες είναι δύο χωριά όπου δεν κυκλοφορεί αυτοκίνητο. Περίμενα να αντικρύσω τους λιθόστρωτους δρόμους και τα σοκάκια όπου θα με οδηγούσαν σε μια άλλη εποχή… Η αρχιτεκτονική τους έχει παραμείνει σχεδόν αναλλοίωτη στα χρόνια. Και τα δυο χωριά χτισμένα αμφιθεατρικά προσφέρουν εξαιρετική θέα απ’ όπου και να (τα) δεις.
Πάρκαρα την μηχανή στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για τα οχήματα και μπήκα στο χωριό. Μια απότομη κατηφόρα που σε οδηγεί πάνω από το ποταμάκι με τα γάργαρα νερά. Η πηγή σε άφηνε να απολαύσεις το δροσερό νερό της. Οι λιγοστοί κάτοικοι που συναντούσα στα σοκάκια με χαιρετούσαν σαν να ήμουν συγχωριανός τους… Αυτή η αμεσότητα της επικοινωνίας των ανθρώπων της υπαίθρου, πόσο μας έχει λείψει στις πόλεις..
Ακολούθησα τις ξύλινες ταμπελίτσες και κατευθύνθηκα προς το σπίτι του ποιητή Κ. Κρυστάλλη. Χρόνια έμενα στον Βύρωνα στον δρόμο που είχε το όνομά του. Το σπίτι καλοδιατηρημένο, έχει γίνει λαογραφικό μουσείο πια.
Λίγα μέτρα μακριά, βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Μια εκκλησία όπου φυλάσσεται με ευλάβεια ο επίχρυσος επιτάφιος που είχε σταλεί στα παλιά χρόνια από την Ρωσία καθώς επίσης και μία εικόνα που απεικονίζει μορφές αγίων σε 3 διαστάσεις. Φωτογραφίες απαγορεύονται αυστηρά εντός του ναού και είσαι συνεχώς «υπό παρακολούθηση» κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των επιτρόπων της ενορίας.
Έξω ακριβώς από την εκκλησία, βρίσκεται η κεντρική πλατεία του χωριού όπου δέσποζαν δύο τεράστιοι πλάτανοι, άνω των 800 ετών όπως μου είπαν οι κάτοικοι. Δυστυχώς κατά την πρόσφατη ανάπλαση της πλατείας, ό ένας πλάτανος «αρρώστησε-μολύνθηκε» και άρχισε να σαπίζει εσωτερικά. Η μόνη «γιατρειά» είναι το κόψιμο και μάλιστα τα κομμάτια αυτά δεν θα πρέπει να καούν γιατί θα μολυνθούν και άλλα δέντρα. Εκείνες τις μέρες είχε αρχίσει η «αποκαθήλωση». Οι φωτογραφίες που τράβηξα ίσως είναι οι τελευταίες που δημοσιοποιούνται πριν την τελική κοπή του γεροπλάτανου. Σε έπιανε η ψυχή σου…
Περιπλανήθηκα λίγο ακόμα στα σοκάκια του χωριού θαυμάζοντας τα σπίτια. Το άλλοτε δημοτικό σχολείο είχε γίνει πια ένα πολύ ωραίο ξενοδοχείο. Είναι αυτό που θαυμάζουμε σε νυχτερινές κυρίως φωτογραφίες τραβηγμένες από το Συρράκο
Περπατούσα στα σοκάκια σκεφτόμενος πως αυτοί οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί, μιαν φορά και έναν καιρό, είχαν γίνει το κέντρο του εμπορίου. Θαυμαστοί αργυροχόοι, τεχνίτες αλλά και έμποροι πριν την επανάσταση του 1821, μεσουρανούσαν. Οι τεχνίτες μετά το ‘21 μετακόμισαν στα Γιάννενα όπου εμείς μέχρι σήμερα γνωρίζουμε για την περίφημη τεχνοτροπία των γιαννιώτικων κοσμημάτων που όμως προέρχονται από τα χωριά αυτά.
Με τις σκέψεις αυτές ανηφόρησα για να πάρω την μηχανή με προορισμό το χωριό Καλαρρύτες.
Τα δυο χωριά βρίσκονται τόσο κοντά όπου μπορείς να πας περπατώντας μέσω του μονοπατιού που περνάει από τον Καλαρρύτικο ποταμό. Μια δύσκολη διαδρομή. Οδικώς όμως κάνεις ένα κύκλο γύρω στα 12 χλμ. Μερικά χλμ μετά το Προσήλιο υπάρχει η ταμπέλα που σε οδηγεί στους Καλαρρύτες. Ανεβαίνοντας τον στενό δρόμο συνάντησα την μονή Κηπίνας που το όνομα της το έχει πάρει από τους κήπους όπου τους καλλιεργούσαν οι μοναχοί. Υπάρχει μάλιστα ένα σπήλαιο μη επισκέψιμο όπου κατά την Τουρκοκρατία είχα γίνεικαταφύγιο για τους κατοίκους. Το σπήλαιο αυτό εξερευνήθηκε από την γνωστή σπηλαιολόγο Άννα Πετρόχειλου.
Ο δρόμος μέχρι τους Καλαρρύτες με πολλές στροφές, σκαλισμένος σε πολλά σημεία μέσα στα πετρώματα. Οι σιδερογέφυρες δεν θα μπορούσαν να λείψουν ούτε από αυτό το δρομολόγιο.
Μπροστά μου φάνηκε η είσοδος του χωριού. Από εκείνο το σημείο δεν μπορούσες να διακρίνεις την ομορφιά του. Τέλος Φθινοπώρου οι Καλαρρύτες ακόμα πιο έρημοι κι από το Συρράκο. Ελάχιστοι οι κάτοικοι. Περιπλανώμενος στα σοκάκια βρέθηκα στην κεντρική πλατεία του χωριού όπου η ώρα του φαγητού είχε σημάνει στο στομάχι μου. Στη κεντρική πλατεία η σαλάτα με τα ντόπια υλικά, το εξαιρετικό κρασάκι και το κρέας που ψήνονταν υπό τον ήχο των …κλαρίνων, έδιναν μια άλλη νότα στο σκηνικό..
Ο δρόμος του γυρισμού μέχρι την μηχανή, ήταν ότι έπρεπε για να χωνέψω. Είχε αρχίσει να νυχτώνει για τα καλά πια. Στον δρόμο μου για το Προσήλιο θα συνοδευόμουν από έναν τεράστιο ασβό που τρομοκρατημένος έτρεχε μέσα στην δέσμη των φώτων μου, μια γκρίζα κουκουβάγια που με συνόδευσε μέχρι την έξοδο του χωριού πετώντας σχεδόν πάνω από το κεφάλι μου και υπέροχα, ζωηρά φωτισμένα αστέρια στον καθαρό ουρανό των Τζουμέρκων.
Μια μέρα γεμάτη στροφιλίκια, όμορφες εικόνες που χόρτασε το μάτι και η καρδιά, έκλεινε με μια γλυκιά βραδιά οδηγώντας στην… δροσούλα κάτω από τον έναστρο ουρανό..
Η επόμενη μέρα με βρήκε να τρώω ένα υπέροχο πρωινό στο ξενοδοχείο και να παίρνω τον δρόμο της επιστροφής μέσα από τα Άγραφα, την ορεινή Αργιθέα και άλλα υπέροχα τοπία.
Κατηφορίζοντας προς την πρωτεύουσα άλλη μια υπέροχη έκπληξη με περίμενε…
Ένας νερόμυλος σε πλήρη λειτουργία. Απολάμβαναν τον ήλιο απλωμένες οι βελέτζες, τα χαλιά και οι φλοκάτες. Την ορμή του νερού ένοιωθαν και τα σπόρια του καλαμποκιού που αλέθονταν μέσα στον μύλο. Ο κυρ Κώστας 90 χρονών, μου είπε με παράπονο πως δεν υπάρχει συνεχιστής για τον μύλο και μόλις φύγει αυτός ο μύλος θα ερημώσει..
Από την συζήτηση μας κέρδισα κι ένα..λάφυρο. Την αυθεντική συνταγή για σπιτικό τραχανά ..
Υπέροχα μέρη..υπέροχοι άνθρωποι.. Στην Ελλάδα που χάνεται.. Σε μια χώρα με απίθανα τοπία που δεν θα σταματήσει ποτέ να μας εκπλήσσει ευχάριστα..
Κι όμως , ελάχιστα πράγματα γνώριζα για εκείνο το μέρος της πατρίδας μας πριν το επισκεφτώ. Και είμαι πολύ ευτυχής που τον γνώρισα..
«Καλώς ήλθες ξένε στον τόπο σου» ..
Η…αφορμή….
Γιατί ακόμα σ εκείνα τα μέρη, παντρεύονται όμορφα ζευγάρια…
